Ministarstvo zaštite životne sredine pripremilo je zakon kojim će se zabraniti izgradnja malih hidroelektrana (MHE) u zaštićenim područjima, izjavio je državni sekretar Ivan Karić za agenciju Rojters, dodajući da će nacrt propisa biti predat vladi i parlamentu početkom 2019. godine.

„Ako se nastavi ovaj ekstremni neekološki trend preusmeravanja vodotokova u cevovode, uskoro ćemo zauvek ostati bez hiljade kilometara balkanskih potoka i reka“, rekao je Karić.

On je, takođe, najavio da će, prema novom zakonu, MHE, koje su već izgrađene, izgubiti pravo na državne subvencije ako se utvrdi da ne poštuju procedure za zaštitu životne sredine.

Građani i stručna javnost poslednjih meseci traže od nadležnih da zaustave gradnju MHE u zaštićenim područjima. Tim povodom održan je protest u Pirotu, a dekani četiri beogradska fakulteta i direktor Instituta za biološka istraživanja “Siniša Stanković” u pismu ministru za zaštitu životne sredine Goranu Trivanu i gradonačelniku Pirota Vladanu Vasiću izrazili su zabrinutost za očuvanje prirodnih resursa.

Već nekoliko godina građanska inicijativa Odbranimo reke Stare planine suprotstavlja se masovnoj izgradnji MHE na ovom području, od kojih su neke u zaštićenim područjima. Gradnju jedne od MHE na Staroj planini, Pakleštice, na reci Visočici, pre desetak dana zabranio je Vrhovni kasacioni sud.

Gradnja MHE širom Srbije doživela je bum posle 2009. godine i odluke države da subvencioniše proizvodnju iz obnovljivih izvora energije (OIE), u koje spadaju i ove elektrane. Danas u  zvaničnom Registru povlašćenih proizvođača električne energije, koji imaju garantovanu subvencionisanu cenu 12 godina, ima 128 MHE.

U regionu JIE 753 hidroelektrane u zaštićenim područjima

Prema studiji Finansiranje hidroenergije u zaštićenim područjima u Jugoistočnoj Evropi: 2018 update, koju je uradila CEE Bankwatch mreža, od 2.112 planiranih ili otvorenih hidroelektrana širom Jugoistočne Evrope od 2005. godine, najmanje 735 je u zaštićenim područjima ili međunarodno priznatim područjima visokog biodiverziteta.

Više desetina hidroenergetskih projekata u zaštićenim područjima podržale su međunarodne finansijske institucije, navedeno je u studiji.

Još jedna studija objavljena ovih dana, koju su pripremile nevladine organizacije RiverWatch i EuroNatur, u okviru kampanje Sačuvajmo plavo srce Evrope (Save the Blue Hearth of Europe), zaključuje da je tri četvrtine reka na Balkanu ekološki toliko značajno da bi trebalo na njima zabraniti gradnju hidroelektrana.

Pre dve nedelje Sekretarijat Energetske zajednice upozorio je da je učešće javnosti suštinski deo procene uticaja na životnu sredinu, koju moraju da sprovedu sve članice Energetske zajednice (EZ).