Zagađen vazduh u većem delu Hrvatske

Ministarstvo zaštite okoliša i zelene tranzicije Hrvatske saopštilo je da je u većem delu zemlje vazduh zagađen. Poboljšanje kvaliteta vazduha, kako su dodali, očekuje se tokom vikenda.

„Posljednjih dana, dolaskom hladnijeg vremena u zimskim mjesecima i s početkom sezone grijanja, zabilježen je značajan porast koncentracija onečišćujućih tvari u zraku, posebno lebdećih čestica (PM10 i PM2.5) u većem dijelu Hrvatske“, navelo je Ministarstvo zaštite okoliša i zelene tranzicije.

Merne stanice Državne mreže za trajno praćenje kvalitete zraka, kao i okalne stanice u većem delu kopnenog područja Hrvatske beleže značajan porast koncentracija zagađujućih čestica u vazduhu, posebno suspendovanih čestica PM10 i PM2.5.

Na mernim stanicama, posebno u Zagrebu, Sisku, Kutini, Koprivnici, Bjelovaru i Slavonskom Brodu, zabeležene su vrednosti koje u pojedinim satima dosežu i 100 mikrograma po kubnom metru (µg/m³), što je nekoliko puta iznad graničnih vrednosti propisanih važećim propisima.

Uzrok porasta koncentracija prvenstveno su emisije iz malih kućnih ložišta

Dva do tri puta veće vrednosti od uobičajenih zabeležene su i na ruralnoj stanici Desinić (mesto na samoj granici Hrvatske sa Slovenijom, prim. aut.) što pokazuje, tvrde u Ministarstvu, da poreklo zagađenja vazduha letećim česticama u Hrvatskoj nije isključivo lokalni, gradski, nego i regionalni izazov.

Reč je, dodaju, o poznatoj sezonskoj situaciji koja se redovno javlja sa početkom sezone grejanja.

Uzrok porasta koncentracija prvenstveno su emisije iz malih kućnih ložišta, posebno onih koja koriste čvrsta goriva, drva i ugalj, smatraju u Ministarstvu. Ovih dana situaciju dodatno pogoršava, dodaju, stabilna vremenska situacija, uz izostanak vetra i pojavu temperaturne inverzije koja se u pojavljuje kada ima magle.

Dodatni doprinos zagađenju vazduha dolazi iz saobraćaja

Temperaturna inverzija onemogućava vertikalno mešanje zraka i dovodi do nakupljanja i taloženja zagađenja u prizemnim slojevima atmosfere.

U gradskim sredinama, a posebno u Zagrebu, dodatni doprinos zagađenju vazduha dolazi iz saobraćaja čiji se uticaj, kako ističu, poslednjih godina pojačao zbog stalnog rasta broja vozila.

Iako grejanje na drva ostaje najznačajniji izvor čestica u vazduhu, u ovakvim stabilnim meteorološkim uslovima pojačano deluju svi izvori emisija, uključujući saobraćaj i industriju, poručuju iz Ministarstva.

Vetar i toplije vreme popravljaju situaciju

Trenutne koncentracije, tvrde, ne izazivaju akutne zdravstvene probleme, ali dugotrajna izloženost povišenim koncentracijama letećih čestica povećava rizik od respiratornih i kardiovaskularnih bolesti te skraćuje životni vek. Posebno su ranjive osetljive grupe stanovništva, poput starijih, dece, adolesenata, trudnica te onih koji već boluju od respiratornih i kardiovaskularnih bolesti.

„Zbog toga je važno pratiti prognoze kvalitete zraka Državnog hidrometeorološkog zavoda na mrežnim stranicama Drzavnog hidrometerološkog zavoda (DHMZ) koje prenosi i Portal kvalitete zraka, a koji preko indeksa kvalitete zraka daje prikaz trenutnog stanja kvalitete zraka u Republici Hrvatskoj s podacima u realnom vremenu“, saopštilo je Ministarstvo.

Građanima, osobito hroničnim bolesnicima, starijim osobama i deci, preporučuje se da u periodima ovako povišenih koncentracija smanje boravak na otvorenom, posebno pri pojačanim fizičkim aktivnostima.

Ministarstvo je podsetilo da u saradnji sa nadležnim telima i jedinicama lokalne samouprave sprovodi mere za smanjenje emisija kroz akcijske planove kvaliteta vazduha. DHMZ trenutno sprovodi više projekata na temu zaštite vazduha i priprema nove.

Poboljšanje kvaliteta vazduha očekuje se tokom vikenda, kada će doći do porasta temperature i jačanja jugozapadnog vetra, navelo je Ministarstvo i dodalo da se uz toplije vreme, očekuje i smanjena potreba za grejanjem.