Otvoreni regionalni fond za Jugoistočnu Evropu – Energetska efikasnost (ORF-EE)

• Projekt: OTVORENI REGIONALNI FOND ZA JUGOISTOČNU EVROPU – Energetska efikasnost (ORF-EE)
• Financijer: Njemačko Savezno ministarstvo za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ)
• Zemlje: Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Kosovo*, Makedonija (BJR), Srbija i Hrvatska u ulozi zemlje modela
• Trajanje: 2008 -2019

KO SMO MI

Otvoreni regionalni fond za Jugoistočnu Evropu – Energetska efikasnost (eng. skraćenica ORF-EE) osnovan je u ime njemačkog Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ). Za provedbu je zadužena organizacija Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ). Cilj ORF-EE je da kroz mreže u Jugoistočnoj Evropi političkim i civilnim akterima, koji su relevantni za oblast energije i zaštitu klime, pruži podršku u provođenju potrebnih propisa EU. Relevantne regionalne mreže time uz podršku projekta razmjenjuju informacije o iskustvu stečenom tokom implementacije mjera energetske efikasnosti i zaštite klime na regionalnom nivou, te razgovaraju o temama od zajedničkog interesa. Na taj način doprinose efikasnijem provođenju pitanja na temu energetske efikasnosti u svojim zemljama.

Projekt se realizira u Albaniji, Bosni i Hercegovini, Srbiji, Crnoj Gori, Makedoniji (BJR) i na Kosovu. Hrvatska je također bila dio projekta kao partnerska zemlja, dok nije pristupila Evropskoj uniji (EU). Od tada, njena uloga je prerasla u ulogu zemlje modela  za različite mreže i prijenos dragocjenih iskustava, znanja i vještina drugim zemljama Jugoistočne Evrope (JIE).

Jedna od komponenti ORF-EE projekta se finansira sredstvima njemačkog Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ) i EU (Horizon 2020.), dok se realizacija vrši kroz GIZ ORF-EE od strane konzorcija deset stručnih partnera, uključujući GIZ, iz osam zemalja EU i zemalja koje nisu članice EU.

Druga komponenta u okviru ovog GIZ-ovog projekta se bavi asocijacijama lokalnih samouprava u Jugoistočnoj Evropi u oblasti energetske efikasnosti, sa ciljem jačanja kapaciteta asocijacija da adekvatno zastupaju interese svojih klijenata, općina, a u konačnici i interese šire javnosti. Ovu komponentu sufinansiraju BMZ i Vlada Švicarske, dok realizaciju zajednički vrše projekti GIZ ORF-EE i GIZ ORF – Modernizacija komunalnih usluga (ORF-MMS).

Slika 1: Treći sastanak Koordinacijske grupe za energetsku efikasnost, Beč, Austrija, 2013.

Njemačka vlada kroz ORF-EE od 2008. godine podržava proces približavanja zemalja Jugoistočne Evrope EU u energetskom sektoru. Nacionalne vlade JIE, putem svojih ministarstava zaduženih za energiju, također imaju svoje predstavnike/ce u Energetskoj zajednici (EnC), koja je također važan partner u ovom projektu. EnC okuplja zemlje EU i zemlje Jugoistočne Evrope u njihovim zajedničkim naporima da ostvare pozitivne promjene u energetskom sektoru u regionu Jugoistočne Evrope.

NAŠ PRISTUP

Narodi Jugoistočne Evrope imaju mnogo toga zajedničkog, i kulturno i strukturno, što im nudi veliki potencijal za izgradnju i razmjenu stručnih znanja i vještina u regionalnim mrežama. Shodno tome, GIZ ORF-EE promovira održivu regionalnu saradnju među akterima sposobnim da budu nosioci reformskih procesa u energetskom sektoru, čime se doprinosi postizanju održivih nacionalnih ciljeva energetske efikasnosti u JIE.

Slika 2:  Ceremonija potpisivanja Mreže energetski efikasnih glavnih gradova, Skopje, Makedonija (BJR) 2014. 

ŠTA RADIMO

GIZ ORF-EE je regionalni projekt o energetskoj efikasnosti, koji daje savjete svojim partnerima o pripremi i upravljanju projektima. On pruža tehničku pomoć, jačanje kapaciteta, finansiranje, i relevantne instrumente, te podržava različite aktere u formiranju mreža, pripremi programa obuke i organizaciji događaja. Također podržava svoje partnere u procesu razvoja politika.

Projekt sarađuje sa četiri glavne partnerske mreže:

1. Civilno društvo
2. Lokalni nivo – glavni gradovi
3. Lokalni nivo – asocijacije lokalnih samouprava
4. Državna ministarstva

ORF-EE koordinira svoje aktivnosti s drugim GIZ projektima i sa bilateralnim i multilateralnim donatorima u cilju sprječavanja dupliciranja rada, te postizanja sinergije. Ključni cilj projekta su rezultati koji su održivi.

Slika 3: Dani energije, Sarajevo, Bosna i Hercegovina, 2015.

S KIM RADIMO

Napori uloženi u sektor energije regiona JIE predstavljaju zajednička zalaganja velikog broja partnera.

Slika 4: Partneri GIZ-ovog ORF-EE projekta širom regiona JIE

NAJVEĆI REZULTATI I DOSTIGNUĆA PROJEKTA

• Mreža energetski efikasnih glavnih gradova Jugoistočne Evrope  je osnovana zahvaljujući podršci ORF-EE projekta. Mreža uključuje Zagreb, Sarajevo, Podgoricu, Skopje i Tiranu. Podršku ovoj mreži je dao i njemački grad model Freiburg im Breisgau, u bliskoj koordinaciji sa GIZ ORF-EE projektom.
• Kao rezultat podrške koju je pružio ORF-EE projekt, svi partnerski gradovi su se  priključili Evropskoj inicijativi Sporazuma gradonačelnika i obavezali da će do 2020. godine smanjiti emisiju CO2 za najmanje 20%. Ovi gradovi su formirali strukture za upravljanje energijom, kao i info centre za energetsku efikasnost, te izradili akcione planove za održivu energiju, koji su trenutno u primjeni širom Jugoistočne Evrope.
• Mreža škola političkih studija Vijeća Evrope u Jugoistočnoj Evropi, preko Inicijative javnog dijaloga o održivom korištenju energije, doprinosi jačanju političke volje u regionu za nastavak reformskih procesa kroz uključivanje različitih aktera, kao što su članovi parlamenta, civilnog društva, poslovnog/privatnog sektora, medija i različitih nivoa vlasti. U 2012. godini, kao primjer plodonosnih napora, u Srbiji i Crnoj Gori su po prvi put održane javne rasprave u skupštinskim odborima nadležnim za energetsku efikasnost. U međuvremenu je održano još pet skupštinskih rasprava u drugim zemljama JIE. Zahvaljujućim ovim raspravama, ubrzani su procesi razvoja i implementacije zakonskih okvira u sektoru energetske efikasnosti.
• GIZ ORF-EE pruža savjetovanje ministarstvima država JIE po pitanju izrade i praćenja akcionih planova energetske efikasnosti  koji su obavezni u EU. U te svrhe, kao i u cilju oblikovanja državnih instrumenata energetske efikasnosti, koji omogućavaju precizniju procjenu direktnih utjecaja u smislu uštede energije i efikasnosti na državnom nivou, razvijen je i  sistem za praćenje (monitoring) . Proces je obogaćen i  softverskim rješenjem – Platformom za monitoring i verifikaciju (PMV) koji služi za izračun ušteda energije i smanjenje emisije CO2 kao rezultata implementacije mjera energetske efikasnosti, a koji je sada na raspolaganju relevantnim državnim institucijama.
• Također je pružena podrška razmjeni uspješnih iskustava u radu zasnovana na  konceptu prekogranične razmjene među kolegama (eng. peer-to-peer), što podrazumijeva asocijacije lokalnih samouprava, ali i druga udruženja u regionu. Sposobnost asocijacija lokalnih samouprava da pružaju efikasne usluge u oblasti energetske efikasnosti za svoje članove – općine, je na taj način poboljšana i one su u mogućnosti da ponude pravovremene energetske usluge svojim građanima.  Izrađeno je i realizirano 18 pilot projekata u 18 općina širom JIE.
• Kao rezultat zajedničkih napora ORF-EE i Inicijative javnog dijaloga, uspostavljen je prvi kontakt te saradnja između članova parlamenta JIE i Energetske zajednice. To je dovelo do stvaranja Parlamentarnog panela u sklopu Energetske zajednice, kojeg predstavljaju članovi parlamenata ugovornih strana, među kojima su zemlje Jugoistočne Evrope.
• Kroz implementaciju različitih aktivnosti i događanja, uključujući i međunarodnu konferenciju Energija. Razvoj. Demokratija. i dane energije, osigurana je platforma za razmjenu znanja i iskustava i dalju saradnju između zemalja Jugoistočne Evrope i relevantnih regionalnih i međunarodnih aktera u energetskom sektoru.