Ko čuva, a ko uništava pluća Bačke Palanke?

Park prirode Tikvara, specijalni rezervat prirode Bagremara i Polojska šuma su pluća Bačke Palanke, a njihovo uništavanje traje već godinama. Najnoviji skandal je uništena staza zdravlja.

Lokalno udruženje Akvila je pokrenulo inicijativu da lokalna skupština usvoji dokument pod nazivom „Deklaracija o zabrani seče autohtonih vrsta drveća na području Parka prirode Tikvara i priobalju Dunava i obavezi obnove posečenih šuma na navedenim područjima sa autohtonim (izvornim, dugoživećim i neklonskim) vrstama drveća“. Preko 5.000 građana je podržalo zahtev.

Opštinske vlasti su pod pritiskom javnosti bile prinuđene da usvoje ovu deklaraciju. Takođe, formirana je radna grupa za analizu postojećeg stanja i donošenje zaključaka o procesu gazdovanja i obnovi šuma na području Bačke Palanke. Ovaj mandat još uvek traje. Akvila, neprofitna nevladina organizacija za zaštitu prirode i životne sredine, članica je ove radne grupe i redovno obaveštava javnost o stanju na terenu.

Okupljanje građana Bačke Palanke za zajedničke aktivnosti na očuvanju prirode

Najveći uspeh udruženja je što je uspelo da podigne svest o značaju očuvanja životne sredine i okupi veliki broj sugrađana.

Zbog nesinhronizovanosti rada lokalnih i pokrajinskih vlasti, uništavanje se nastavlja uprkos usvojenim odlukama. Zbog toga su građani čitave prošle godine organizovano branili šume, čak sprečavajući seču stabala i sopstvenim telima. Oni su doslovno stražarili od rane zore u šumi. Vremenom im se pridruživalo sve više osvešćenih sugrađana. Roditelji su na pravom primeru učili svoju decu kako da vole prirodu i staraju se o njoj.

Autohtone plavne šume koje se nalaze uz Dunav u Bačkoj Palanci i još ponegde u Srbiji, po Evropskoj direktivi o staništima označene su kao prioritetan tip šumskog staništa. Razlog za to je činjenica da je čak 90 procenata od njihove ukupne površine iščezlo.

U Bačkoj Palanci su preostali samo fragmenti jednog od najugroženijih prirodnih ekosistema. U ovoj šumi žive retki saproksilni insekti  i ptice dupljašice. One se nastanjuju u šupljinama starih stabala i veoma su ugrožene. Zbog toga se ove šume održavaju isključivo uklanjanjem suvih i oštećenih grana, a stabla ostaju kao stanište za ptice, da se sama postepeno razgrađuju i čuvaju poredak u ekosistemu.

U studiji zaštite Tikvare navodi se da plantažna sadnja klonskih evroameričkih topola i seča starih stabala autohtonih vrsta (hrasta lužnjaka, bele i crne topole) predstavlja vrlo izražen ugrožavajući faktor. Pre svega se odražava na dupljašice i druge šumske ptice. Tako se narušava osnovni element strukture staništa.

Seča šume ne prestaje

Po navodima lokalnih aktivista iz udružena Akvila, JP Vojvodinašume pod izgovorom sanitarne seče i održavanja šume uklanja stoletna stabla autohtonih šumskih vrsta. Dodatni problem je masovno pošumljavanje priobalne zone klonskom topolom i vrbom. Radi se o ekonomski isplativijim vrstama za drvoprerađivačku industriju.

U Studiji zaštite PP Tikvara (2015) Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode naglašava se da stare šume bele i crne topole, bele vrbe, hrasta lužnjaka i sličnih vrsta spadaju u prioritetne međunarodno značajne stanišne tipove NATURA 2000.

Trenutna međusektorska neusklađenost, odnosno nedorečenost propisa koji definišu zaštitu staništa divljih vrsta i upravljanje šumama kao njihovim staništem daje mogućnost da se profit od drvoprerađivačke industrije postavi iznad opšteg interesa lokalne zajednice (edukacija, rekreacija, relaksacija i slično).

Jedan od ključnih zahteva Akvile je da se postepeno izbaci klonska topola i vrate autohtone vrste, što je uostalom i zakonska obaveza nadležnih.

Akvila u službi građana Bačke Palanke i šire

Ubrzana seča nekoliko desetina hektara pod bagremom u SRP „Bagremara“  izazvala je sveopšti nemir i pobunu kod dela lokalnog stanovništva.

„Potpisivanje deklaracije nije doprinelo samo podizanju svesti građana opštine Bačka Palanka, nego i šire javnosti. Našom narodnom inicijativom i drugim aktivnostima za promociju očuvanja prirode i zaštite životne sredine na lokalnom nivou, zainteresovali smo i veoma motivisali građane iz okoline i drugih opština. To i jeste bio naš cilj. Promena na nivou pokrajine, pa i republike, moguća je za početak podizanjem svesti na lokalnom nivou“, kaže Staša Stanković iz te organizacije.

Uništena tek trasirana staza zdravlja u Bagremari

Staza zdravlja, koja je trasirana novcem iz lokalnog budžeta, potpuno je uništena. Sudeći po iskustvima aktivista, verovatno je ovo izazvano teškom mehanizacijom Vojvodinašuma. Prilikom izvlačenja posečenog bagrenja korištena je staza namenjena za rekreaciju građana, koji su tako onemogućeni da koriste zajednička dobra u koja je uložen njihov novac.

Aktivisti udruženja Akvila ne odustaju od svoje namere da odbrane prirodu svog mesta. Kažu da Zakon o zaštiti prirode treba da bude poštovan i primnenjivan prioritetno, bar kada su u pitanju zakonom zaštićena priroda dobra i ona koja imaju potencijal da to postanu.

Staša je istakla da grupa zaljubljenika u prirodu okupljena oko Akvile teži ka tome da bude pozitivan primer, inspiracija i vetar u leđa drugim ekološki osvešćenim građanima, kao i onima koji polako ali sigurno uviđaju neizmeran značaj zaštite prirode.