Hrvatska uvela trodnevnu prognozu kvaliteta vazduha kako bi građani zaštitili zdravlje

Državni hidrometeorološki zavod uveo je prognozu kvaliteta vazduha za tekući i naredna dva dana kako bi građani lakše donosili odluke o zaštiti svog zdravlja.

Zagađenje vazduha je jedan od najvećih problema zemalja u regionu – od Slovenije, preko Hrvatske, BiH, Srbije, do Rumunije, Bugarske, Severne Makedonije.

„Trodnevna prognoza kvalitete zraka za Hrvatsku od juče je dostupna građanima na mrežnim stranicama Državnog hidrometeorološkog zavoda“, saopštio je DHMZ.

Nova usluga, kako su naveli, pruža korisne informacije o kvalitetu vazduha i omogućuje građanima bolje planiranje aktivnosti na otvorenom, kao i informisanije donošenje odluka o zaštiti svog zdravlja i zdravlja svojih najmilijih.

Prognoza predviđa koncentracije četiri ključna zagađivača vazduha koji značajno utiču na zdravlje stanovništva. To su čestice prečnika manjeg od 2,5 mikrometra (μm) i 10 mikrometara (PM2,5 i PM10), azot-dioksid (NO2) i prizemni (troposferski ili loši) ozon (O3).

Svaki nivo kvaliteta vazduha povezan je sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije

Vrednosti se određuje na osnovu prognoziranih koncentracija za određeni dan za koje se računa srednja dnevna koncentracija za PM2,5, PM10 i NO2, kao i maksimalna dnevna osmosatna vrednost O3.

Izborom zagađujuće čestice za određeni dan se prikazuje karta Hrvatske sa raspodelom koncentracija unutar jasno označenih granica zona i aglomeracija. Nivoi kvaliteta vazduha prikazani su skalom boja i kreću se u rasponu od „Dobro“ do „Izuzetno loše“.

Nivoi kvaliteta vazduha određeni su vrednostima od nula do deset: Dobro – 0, Prihvatljivo – 2, Umereno – 4, Loše – 6, Vrlo loše – 8 i Izuzetno loše – 10. Svaki nivo povezan je sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije (WHO) za opštu populaciju i osetljivije grupe ljudi, poput dece i odraslih sa respiratornim ili srčanim problemima.

DHMZ kaže da se prognoze svakodnevno ažuriraju.

Trodnevna prognoza kvalitete vazduha je rezultat sistema za modeliranje vazduha ATMOSYS (LIFE+), posebno prilagođenog za područje Hrvatske kroz strukturni EU projekt AIRQ – Proširenje i modernizacija državne mreže za trajno praćenje kvalitete zraka.

Inicijativa, ističu u DHMZ, predstavlja važan korak u zaštiti zdravlja građana Hrvatske, ispunjavanju standarda Evropske unije i jačanju transparentnosti kroz otvoreni i pravovremeni pristup podacima o kvalitetu vazduha.

Gutler: Osnova sistema razvijena na bazi algoritama veštačke inteligencije i mašinskog učenja

Ivan Gutler, direktor DHMZ-a, izjavio je da je metodološka osnova ovog sistema u svom velikom delu razvijena na bazi algoritama veštačke inteligencije i mašinskog učenja.

“Projekt Destination Earth, usmeren na razvoj meteoroloških modela uz primjenu AI/ML algoritma, i prognostički sustav ATMOSYS, koji koristi iste tehnologije za prognozu kvalitete zraka, pozicioniraju DHMZ na europsku kartu nacionalnih hidrometeoroloških službi u kojima AI/ML ulaze iz faze prototipa u fazu operativne primjene”, rekao je on.

Prema rečima Jadranke Škevin-Sović, načelnice Sektora za kvalitetu zraka DHMZ-a i šefice projekta AIRQ, prognoza kvaliteta vazduha je jedan od ključnih rezultata projekta Proširenje i modernizacija državne mreže za trajno praćenje kvalitete zraka – AIRQ.
Projekat je finansiran sredstvima EU u iznosu od 85 odsto, dok je preostalih 15 odsto osigurano iz nacionlanih izvora.

Brzoja: Kopneni krajevi su pod jakim pritiskom emisija iz malih kućnih ložišta u zimskom delu godine

Očekivani rezultati su, kako je istakla, smanjenje broja oboljenja i prevremenih smrti uzrokovanih zagađenjem vazduha, kao i smanjenje troškova lečenja.

Darijo Brzoja, šef Službe za modeliranje kvalitete zraka, istraživanje i primjenu pri Sektoru za kvalitetu zraka DHMZ-a, naveo je da je u Hrvatskoj vazduh generalno boljeg kvaliteta na Jadranu i područjima uz Jadran, gde kontinuirano provetravanje ne dopušta zadržavanje zagađujućih čestica na mestu.

S druge strane, kopneni krajevi su pod jakim pritiskom emisija iz malih kućnih ložišta u zimskom delu godine. U kombinaciji s nepovoljnim meteorološkim uvslovima, u stabilnoj atmosferi i nedostatku vetra, zagađenje se taloži i koncentriše u prizemnom sloju vazduha gde ga građani udišu, upozorio je Brzoja.