Broj dana sa ekstremnim vrućinama povećao se 50 odsto za 31 godinu

Novi izveštaj Međunarodnog instituta za životnu sredinu i razvoj (IIED) otkriva povećanje ekstremnih vrućina u glavnim svetskim urbanim centrima. Ukupan broj dana sa temperaturama većim od 35 stepeni je porastao za više od 50 odsto u periodu od 1994. godine do 2024. godine.

Analiza prati dnevne temperature u 40 najnaseljenih svetskih prestonica, uz dodatak Pretorije, prestonice Južne Afrike koja presedava sa G20 u 2025, Johanezburga, najmnogoljudnijeg grada Južne Afrike, i Sao Paola, grada sa najviše stanovnika u Brazilu, domaćina COP30. Prosečne vrednosti odnose se na desetogodišnje periode.

Posmatrani period je 31 godina (1994-2024), uključujući i 2024. koja je bila najtoplija godina u istoriji merenja prema Svetskoj meteorološkoj organizaciji.

Zaključak autora Izveštaja je da gradovi postaju sve neprijatnija i nezdravija mesta, i to će se nastaviti, ako se ne preduzmu mere da se prilagode na ekstremne temperature.

Grad sa najvećim rastom boja dana sa veoma toplim danima kada se uporedi 1994. i 2024. je Manila, sa deset na 79, a sa najvećim rastom proseka u periodu 1994-2003. i 2015-2024. je Pretorija, sa tri na 11.

Najtoplija godina u istoriji

Nije iznenađenje da je u 2024. zabeležen najveći ukupan broj dana sa temperaturom od 35 stepeni ili više u posmatranim gradovima – ukupno 1.612. To je 52 više od 1.058 dana zabeleženih 1994. godine, navodi se u Izveštaju.
Ukupno, prosečan godišnji broj dana porastao je 26 odsto, sa 1.062 između 1994. i 2003. na 1.335 godišnje između 2015. i 2024.

Trend rasta ne pokazuje znake usporavanja, jer su se tri godine sa najvećim ukupnim brojem dana ekstremne vrućine dogodile od 2019. Uz to, nešto više od petine analiziranih gradova – ukupno devet – doživelo je najveći broj takvih dana dana 2024, uključujući Kairo, Johanesburg, Rim, Tokio, Vašington, Manilu.

Afrika, Azija, Evropa – nema puno razlike

Ekstremne vrućine su posebno izražene u zemljama u razvoju, gde se gradsko stanovništvo brzo širi.

Prosečan godišnji broj dana sa temperaturom većom od 35 stepeni u Kairu porastao je za polovinu, sa 58 na 87 dana između dve pomenute dekade. Kinšasa, jedan od najbrže rastućih gradova na svetu, u poslednjoj deceniji imao je u proseku 17 takvih dana, u poređenju sa devet u prvoj deceniji analize.

U svim afričkim gradovima broj veoma toplih dana povećan je u proseku 64 dosto. Čak i u gradovima sa hladnijom klimom, temperature rastu, pa se u Najrobiju taj broj povećao sa 10 na 21.

Prosečan godišnji broj dana u Pretoriji porastao je sa tri na 11, a u Johanezburgu sa sedam na 50 u proseku godišnje. Sao Paolo je, u međuvremenu, zabeležio svoj najveći godišnji ukupan broj dana sa ekstremin vrućinama u 2024 – 120.

Peking, Seul i Tokio – tri azijska grada sa ukupnom populacijom od skoro 70 miliona – zabeležili su rast prosečnog godišnjeg broja veoma toplih dana više od 120 odsto, sa 16 na 38. Prosečan broj dana se u Pekingu udvostručio sa 13 između 1994. i 2003. na 26 između 2015. i 2024.

U evropskim gradovima, prosečan godišnji broj dana sa veoma toplim danima porastao je 87 odsto. Tako se prosek u Rimu više nego udvostručio, sa 11 u periodu 1994-2003. na 24 u periodu 2015-2024, a u Madridu porastao sa 35 na 47. Rast proseka nije imala samo Moskva.

Gradovi sa hladnijom klimom takođe su pokazali primetne skokove, pa se godišnji prosek dana sa temperaturama iznad 30 stepeni u Londonu udvostručio se sa tri na šest, u Berlinu povećao sa 15 na 21, a u Parizu sa 16 na 20.

Inače, za gradove koji su imali tri ili manje dana sa ekstremnim vrućinama iznad 35 stepeni, kao prag je uzeta temperatura od 30 stepeni.

Visoke temperature su ubica

Visoke temperature su ubica, i predstavlja poseban rizik za decu, starije osobe, trudnice i radnike koji obavljaju fizičke ili poslove na otvorenom, upozorava IIED.

S obzirom da procene govore da će većina globalne ljudske populacije do 2030. živeti u gradovima, koji su centri privrede, poslovanja i kulture, jasno je koliko je problem veliki.