Istraživanja litijuma su pretnja za opštinu Rekovac, upozoravaju meštani i SEOS

Kompanija Balkan istraživanja d.o.o. pokušava da nastavi sa istražnim aktivnostima i otvori još bušotina na teritoriji opštine Rekovac, upozorio je Savez ekoloških organizacija Srbije (SEOS). Kompanija je dobila odobrenja za geološka istraživanja na ukupnoj površini koja iznosi gotovo polovinu površine opštine Rekovac, navode zabrinuti aktivisti i meštani. Oni poručuju da Ministarstvo rudarstva i energetike treba da preispita izdate dozvole za geološka istraživanja.

U saopštenju povodom nastavka aktivnosti firme Balkan istraživanja d.o.o. na teritoriji opštine Rekovac, SEOS ističe da kompanija na sve načine pokušava da otvori još istražnih bušotina i pored otpora meštana.

Ekološke organizacije navode da je pomenuta kompanija različitim rešenjima dobila odobrenja za geološka istraživanja na ukupnoj površini od čak 175 kvadratnih kilometara, što je gotovo polovina površine opštine koja se prostire na ukupno 355 kvadratnih kilometara.

Rekovac je mala opština koja se nalazi u Pomoravskom okrugu u centralnoj Srbiji, u blizini Kragujevca. U opštini živi nešto više od deset hiljada ljudi, a u istoimenoj varoši oko hiljadu ipo stanovnika.

Skupština opštine Rekovac jednoglasno je donela odluku da se pristupi dopuni i izmeni prostornog plana opštine kako bi se ove istražne aktivnosti kompanije Balkan istraživanja zaustavile, podsećaju u SEOS-u. Napominje se da je procedura izmene prostornog plana u završnoj fazi.

Teritorija za geološka istraživanja u opštini Rekovac nadovezuje se i na teritoriju opštine Jagodina, na još 99 kilometara kvadratnih. Osim u ove dve opštine, kompanija Balkan istraživanja ima rešenja za istraživanje litijuma i bora na teritorijama Pranjana, Dobrinje i Kosjerića.

Potencijalne opasnosti od istraživanja

Stanovnici mesta u Srbiji na kojima se vrše i planiraju geološka istraživanja na osnovu dosadašnjih iskustava brinu za dalju sudbinu svoga kraja. Naime, u nekoliko slučajeva se pokazalo da istraživanja litijuma i bora nisu u potpunosti bezbedna stvar.

SEOS navodi da primera bušotina koje su uzrokovale posledice po životnu sredinu, uključujući i trovanje vode, ima u lozničkim i valjevskim selima. Oko bušotina ne raste čak ni ambrozija, nivo podzemnih voda je poremećen, dok je u bunarima povišen nivo bora i arsena, napominju aktivisti.

Oni su zabrinuti da se slično takođe može desiti i u Rekovcu, gde je čak na polovini teritorije opštine i u naseljenim mestima određena zona za istraživanja litijuma i bora.

Podsećamo da je Narodnu inicijativu za trajnu zabranu istraživanja, eksploatacije i prerade ruda koje sadrže litijum, bor i prateću asocijaciju metala na teritoriji Republike Srbije potpisalo je 38 hiljada građana.

Odgovornost na ministarstvu

Meštani opštine Rekovac i SEOS navode da nadležnosti za geološka istraživanja pripadaju Ministarstvu rudarstva i energetike.

Na osnovu prepiske ove kompanije i opštinskih organa opštine Rekovac, SEOS zaključuje da je kompanija pokušala da izvrši pritisak na lokalnu samoupravu tako što je poslala dopis u kome najavljuju nastavak istražnih bušenja, za koje imaju zakonske dozvole.

👉 Uprkos jakom otporu meštana opštine Rekovac, koji su u velikom broju potpisali i lokalnu peticiju ali i Narodnu inicijativu za trajnu zabranu istraživanja, eksploatacije i prerade ruda koje sadrže litijum, bor i prateću asocijaciju metala na teritoriji Republike Srbije…
👇 pic.twitter.com/vAagwzpcSH

— SEOS – Znamo da ne damo (@znamodanedamo) August 25, 2022

Kompanija je u dopisu zatražila da o njenom trošku opština Rekovac formira tročlanu komisiju koja će da nadzire radove 24 časa, sedam dana u nedelji. Kompanija takođe nudi garanciju od sto hiljada evra u slučaju da do zagađenja dođe prilikom istražnih bušenja.

Kako se vidi iz prepiske, odgovor opštine je da ne postoji zakonski osnov za formiranje zajedničke komisije za stručni nadzor nad vršenjem geoloških radova. Nadležnost za to pripada Ministartsvu rudarstva i energetike Republike Srbije, dok se „opština odriče odgovornosti“, zaključio je SEOS.

Ministarstvo da preispita dozvole za istraživanja

Zabrinuti aktivisti i građani se pitaju da li nastavak istraživanja znači da je država uređena samo za interese stranih korporacija kojima predstavnici vlasti kroje ambijent u kome nesmetano mogu da eksploatišu resurse, uz malu nadoknadu i jeftinu radnu snagu i trajno zagađuju i uništavaju prirodnu sredinu.

Oni poručuju da tvrdnja da se mali procenat istražnih područja pretvori u rudnike nije činjenica koja njih zanima. Oni pominju da stanovnici ne treba da postanu ekološke izbeglice, a plodne i naseljene teritorije ne treba trajno uništiti zarad profita kompanija.

Stanovnici ne treba da postanu ekološke izbeglice, a plodne i naseljene teritorije ne treba trajno uništiti zarad profita kompanija

Zemlja ne sme da bude uništena da bi EU, SAD ili ko god, sprovodio „zamišljenu zelenu agendu“ koja se zasniva na tome da pojedine zemlje i predeli budu zbog toga žrtvovani, poručuju meštani Rekovca i udruženja okupljena u SEOS.

Mnoge zainteresovane strane i pojedinci još uvek tvrde da je pitanje rudarenja litijuma političko pitanje, kao i da je litijum gorivo 21. veka, navode u SEOS-u. Oni ističu da neće licitirati i čekati da se korporacije ostrve na plodne njive, vodotokove i zdravlje i budućnost ljudi.

Nadležno ministarstvo i Vlada treba da izvrše reviziju svih istražnih odobrenja u skladu sa mišljenjem lokalnih samouprava, odnosno stanovnika tih područja